Маттай 5-7

5  Халык төркемнәрен күреп, Гайсә тауга менде. Ул утыргач, аның янына шәкертләре җыелды. ²  Шуннан соң ул аларны болай дип өйрәтә башлады:³  «Рухи нәрсәләргә сусаучылар бәхетле,а чөнки күкләр Патшалыгы аларныкы.⁴  Кайгы-хәсрәт кичерүчеләр бәхетле, чөнки аларны юатачаклар.ә⁵  Юашларб бәхетле, чөнки алар җирне мирас итеп алачак.в⁶  Тәкъвалыкка ачыкканнар һәм сусаганнар бәхетле,г чөнки аларның бу теләкләре канәгатьләндереләчәк.д⁷  Шәфкатьлеләре бәхетле, чөнки аларга шәфкать күрсәтеләчәк.⁸  Саф күңеллеләрж бәхетле, чөнки алар Аллаһыны күрәчәк.з⁹  Тынычлык урнаштыручылари бәхетле, чөнки алар Аллаһы угыллары дип аталачак.¹⁰  Тәкъвалык хакына эзәрлекләнүчеләр бәхетле,к чөнки күкләр Патшалыгы аларныкы.л¹¹  Кешеләр сезне минем аркада мәсхәрәләгәндә,*м эзәрлекләгәндән һәм сезнең турында ялганлап төрле явыз сүзләр сөйләгәндә, сез бәхетле.о ¹²  Шатланыгыз һәм куаныгыз,ө чөнки күкләрдәге әҗерегезп зур. Сезгә кадәр яшәгән пәйгамбәрләрне дә шулай эзәрлекләгәннәр.р¹³  Сез — җирнең тозы.с Әгәр тоз үз тәмен югалтса, аңа тәмен ничек кайтарырга? Ул инде һичнәрсәгә яраклы булмаячак, һәм аны, кешеләр таптасын өчен, чыгарып ташлыйсы гына кала.т¹⁴  Сез — дөнья өчен яктылык.у Тау башындагы шәһәр күренми кала алмас. ¹⁵  Яктырткычны яндырып җибәргәч, аны савыт астына түгел, ә югарырак урынга куялар, һәм ул өйдәгеләрнең барысына да яктылык бирә.ү ¹⁶  Кешеләр яхшы эшләрегезне күреп,ф күктәге Атагызны данласыннар өчен,х сезнең яктылыгыгыз да кешеләр алдында шулай ук балкысын.һ¹⁷  Минем хакта, Канунны яки пәйгамбәрләр язганны юкка чыгарырга килгән, дип уйламагыз. Мин юкка чыгарырга дип түгел, ә үтәргә дип килдем.ч ¹⁸  Сезгә хак сүз әйтәм: җир һәм күк юкка чыгар, әмма бар язылганнар үтәлмичә, Канундагы иң кечкенә бер хәреф тә я берәр хәрефнең сызыгы да юкка чыкмас.ш ¹⁹  Шуңа күрә андагы иң кечкенә әмерләрнең берәрсен бозып, кешеләрне шуңа өйрәтүче, күкләр Патшалыгы өчен яраксыз дип саналыр. Ә аларны үтәп, шуңа өйрәтүче, күкләр Патшалыгында бөек дип аталыр. ²⁰  Шуны белегез: тәкъвалыгыгыз канунчылар белән фарисейлар тәкъвалыгыннан өстен булмаса,ы күкләр Патшалыгына кермәячәксез.э²¹  Борынгы заманнарда кешеләргә: „Кеше үтермә.ю Кеше үтерүче суд алдына басачак“я,— дип әйтелгәнне сез беләсез. ²²  Ә мин сезгә шуны әйтәм: кардәшенә ачу тотучыа һәркем суд алдына басачак, кардәшен яман сүзләр белән кимсетүче һәркем Югары киңәшмә алдына басачак, ә инде берәрсе: „Син аңгыра!“ — дисә, аның Гәһәннә́ утына эләгүе бар.ә²³  Шуңа күрә, корбан китерү урынына бүләк китергәндә,б кардәшеңнең сиңа каршы берәр нәрсәсе булуы исеңә төшсә, ²⁴  бүләгеңне корбан китерү урыны алдында калдырып тор. Башта барып, кардәшең белән татулаш һәм аннан соң кире кайтып, бүләгеңне китер.в²⁵  Берәүнең сиңа каршы дәгъвасы булса, бу эшне тизрәк, судка барып җиткәнче җайга сал. Югыйсә гаепләүчең сине судьяга китерер, судья суд хезмәткәренә тапшырыр, һәм сине төрмәгә ташларлар.г ²⁶  Белеп тор: бурычыңның актык тиененә кадәр биреп бетермичә, аннан чыкмассың.²⁷  „Зина кылма“,— дип әйтелгәнне сез беләсез.д ²⁸  Ә мин сезгә шуны әйтәм: хатын-кызга җенси теләк белән карап торучые һәркем күңеленнән аның белән инде зина кылган була.ж ²⁹  Әгәр уң күзең сине гөнаһка тартса, аны умырып ал да читкә ташла.з Бөтен тәнең Гәһәннәгә ташланганчы, бер әгъзаңны югалтуың синең өчен яхшырак булыр.и ³⁰  Әгәр уң кулың сине гөнаһка тартса, аны чап та читкә ташла.к Бөтен тәнең Гәһәннәгә эләккәнче, бер әгъзаңны югалтуың синең өчен яхшырак булыр.л³¹  „Хатыны белән аерылышучы аңа аерылышу кәгазе бирсен“м,— дип әйтелгән. ³²  Ә мин сезгә шуны әйтәм: фахишәлек кылмаган хатыны белән аерылышучы һәркем үз хатынына зина кылырга нигез бирә, һәм аерылышкан хатынга өйләнүче һәркем зина кыла.н³³  Борынгы заманнарда кешеләргә: „Биргән антыңны бозма,о Йәһвә каршында биргән нәзереңне үтә“ө,— дип әйтелгәнне сез беләсез. ³⁴  Ә мин сезгә шуны әйтәм: бөтенләй ант итмә.п Күк белән дә ант итмә, чөнки ул — Аллаһының тәхете; ³⁵  җир белән дә ант итмә, чөнки ул — Аллаһының аяк асты;р Иерусалим белән дә ант итмә, чөнки ул — бөек Патшаның шәһәре;с ³⁶  башың белән дә ант итмә, чөнки чәчеңнең бер бөртеген дә ак яки кара итә алмыйсың. ³⁷  „Әйе“ дигәнегез „әйе“ булсын, „юк“ — „юк“ булсын,т ә моннан артык һәммәсе Явыздан* була.у³⁸  Сез: „Күз өчен күз һәм теш өчен теш“ү,— диелгәнне беләсез. ³⁹  Ә мин сезгә шуны әйтәм: явыз кешегә каршылык күрсәтмә. Уң яңагыңа сугучыга сул яңагыңны да бор.ф ⁴⁰  Берәрсе синең белән судлашып, эчке күлмәгеңне алырга теләсә, аңа өс киемеңне дә бир.х ⁴¹  Хакимлеккә ия берәрсе сине бер ара җир үтәргә мәҗбүр итсә, аның белән ике ара үт. ⁴²  Синнән сораучыга бир һәм бурычка алырга теләүчедән йөзеңне борма.һ⁴³  Сез: „Якыныңны ярат,ч дошманыңны нәфрәт ит“,— дип әйтелгәнне беләсез. ⁴⁴  Ә мин сезгә шуны әйтәм: дошманнарыгызны яратыпш һәм эзәрлекләүчеләрегез турында дога кылып яшәгез.ы ⁴⁵  Шулай эшләп, сез күктәге Атагызның балалары булырсыз,э чөнки ул кояшын явызлар өчен дә, яхшылар өчен дә чыгара һәм яңгырын тәкъваларга да, тәкъва булмаганнарга да яудыра.ю ⁴⁶  Үзегезне яратучыларны гына яратсагыз, сезгә нинди әҗер бирелер?я Салым җыючылар да шулай итә түгелме соң? ⁴⁷  Кардәшләрегезне генә сәламлисез икән, искитәрлек ни эшлисез? Башка халык кешеләре дә шулай эшли түгелме соң? ⁴⁸  Шулай итеп, күктәге Атагыз кебек, сез дә камил булыгыз.а

6  Сак булыгыз, тәкъвалыгыгызны кешеләр алдында, алар аны күрсен дип, күрсәтмәгез.а Югыйсә күктәге Атагыздан әҗер алмассыз. ²  Шуңа күрә, хәер биргәндә,ә икейөзлеләр кебек, ул хакта быргы кычкыртма. Алар, кешеләр мактасын дип, синагогаларда һәм урамнарда шулай эшлиләр.б Сезгә хак сүз әйтәм: алар үз әҗерләрен инде тулысынча алдылар. ³  Ләкин син хәер биргәндә, сул кулың уң кулыңның ни эшләгәнен белмәсен, ⁴  шул чакта хәерең яшертен булыр. Шунда яшертен күзәтүче күктәге Атаң сиңа әҗереңне бирәчәк.в⁵  Дога кылганда да икейөзлеләр кебек булмагыз.г Алар, кешеләр күрсен дип, синагогаларда һәм төп юлларның чатларында басып дога кылырга ярата.д Сезгә хак сүз әйтәм: алар үз әҗерләрен инде тулысынча алды. ⁶  Син исә, дога кылганда, үз бүлмәңә кер дә, ишегеңне ябып, күктәге Атаңа дога кыл.е Шунда яшертен күзәтүче Атаң сиңа әҗереңне бирәчәк. ⁷  Дога кылганда, башка милләт кешеләре кебек, бер үк нәрсәне кат-кат әйтмәгез, чөнки алар, күп сүзләр әйтсәләр, илаһлары аларны ишетер, дип уйлый. ⁸  Аларга охшаш булмагыз, чөнки күктәге Атагыз сезгә нәрсә кирәк икәнен сез аңардан әле сораганчы белә.ж⁹  Шуңа күрә болай дога кылыгыз:з„Күкләрдәге Атабыз, исемеңи изге ителсен.к ¹⁰  Синең Патшалыгыңл килсен. Күктәге кебек, җирдә дә синең ихтыярыңм үтәлсен.н ¹¹  Безгә бүген көнлек икмәгебезне биро ¹²  һәм, без бурычлы кешеләребезне кичергән кебек, безнең бурычларыбызны да кичер.ө ¹³  Безгә вәсвәсәгә бирелмәскә булышп һәм Явыздан* коткар“.р¹⁴  Кешеләрнең ялгышлыкларын кичерсәгез, күктәге Атагыз да сезнекен кичерәчәк,с ¹⁵  ә инде кешеләрнең ялгышлыкларын кичермәсәгез, күктәге Атагыз да сезнең ялгышлыкларыгызны кичермәячәк.т¹⁶  Ураза тотканда,у икейөзлеләр кебек, бүтән мескенләнеп йөрмәгез, чөнки алар үзләренең ураза тотуларын кешеләр күрсен дип, интегүле кыяфәт белән йөриләр.ү Сезгә хак сүз әйтәм: үз әҗерләрен алар инде тулысынча алды. ¹⁷  Син исә, ураза тотканда, башыңа май сөрт, битеңне ю, ¹⁸  һәм шулай итеп ураза тотуыңны кешеләр түгел, ә күктәге Атаң гына күрәчәк. Шунда яшертен күзәтүче Атаң сиңа әҗереңне бирәчәк.¹⁹  Үзегезгә байлыкны җирдә башка җыймагыз.ф Анда аны көя ашый, ул тутыга, аны караклар урлап чыга. ²⁰  Үзегезгә байлыкны күктә җыегыз.х Анда аны көя дә ашамый, ул тутыкмый да,һ караклар да кереп аны урлап чыкмый. ²¹  Байлыгың кайда булса, күңелең дә шунда булыр.²²  Тәннең яктырткычы — күзләр.ч Күзләрең бер максатка төбәлгән булса, бөтен тәнең якты* булыр,ш ²³  ләкин күзләрең көнчелы булса, бөтен тәнең караңгы булыр. Ә синдәге яктылык караңгылык булса, ул чакта никадәр тирән соң бу караңгылык!²⁴  Берәү дә ике хуҗаның колы була алмый, чөнки я берсен нәфрәт итеп, икенчесен яратыр,э я берсенә ябышып, икенчесен санга сукмас. Берьюлы Аллаһының да, Байлыкның да колы була алмыйсыз.ю²⁵  Шуңа күрә мин сезгә шуны әйтәм: нәрсә ашарга һәм нәрсә эчәргә дип үз җаныгыз өчен һәм нәрсә кияргә дип үз тәнегез өчен борчылмагыз,я җитәр.а Җан ризыктан, тән киемнән мөһимрәк түгелме соң?ә ²⁶  Кошларгаб игътибар итегез: алар чәчми дә, урмый да, ашлыкны да амбарларга салмый, шулай да аларны күктәге Атагыз туендыра. Сез кошлардан кадерлерәк түгелме соң? ²⁷  Кайсыгыз борчылып гомерен бер терсәккә булса да озайта ала?в ²⁸  Кием турында да ник борчыласыз? Кырдагы лаләләрдән сабак алыгыз, аларның ничек үскәненә игътибар итегез. Алар эшләми дә, эрләми дә, ²⁹  әмма сезгә шуны әйтәм: хәтта купшы киенеп йөргән Сөләйманг да алар кебек киенмәгән. ³⁰  Бүген үсеп утырган, ә иртәгә утка ташланачак кыр үсемлекләрен Аллаһы шулай киендерә икән, иманга зәгыйфьләр, әллә ул сезне киендермәсме? ³¹  Шулай итеп, беркайчан да: „Безгә нәрсә ашарга?“, я „Безгә нәрсә эчәргә?“, я „Безгә нәрсә кияргә?“ — дип кайгырмагыз.д ³²  Башка халыкларның төп кайгылары — шул бит. Ә күктәге Атагыз сезгә боларның барысы кирәк икәнен белә.³³  Шулай итеп, алга таба да Патшалыкны һәм Аллаһының тәкъвалыгын беренче урынга куеп яшәгез, һәм боларның барысы сезгә бирелер.е ³⁴  Иртәгесе көн өчен һич тә кайгырмагыз,ж чөнки иртәгесе көннең үз мәшәкатьләре булачак. Һәр көннең үз авырлыклары җитәрлек.

7  Хөкем ителмәс өчен, башка хөкем итмәгез,а ²  чөнки сезне үзегез хөкем иткәнчә хөкем итәрләрә һәм сезгә үзегез үлчәгән үлчәм белән үлчәп бирерләр.б ³  Ни өчен син кардәшеңнең күзендәге чүп бөртеген күрәсең, ә үз күзеңдәге бүрәнәне сизмисең?в ⁴  Үз күзеңдә бүрәнә булып та, ничек син кардәшеңә: „Күзеңдәге чүпне алыйм әле“,— дип әйтә аласың? ⁵  Монафикъ! Элек үз күзеңдәге бүрәнәне чыгар, шунда кардәшеңнең күзеннән чүпне ничек алырга икәнен ачык күрерсең.⁶  Изге нәрсәне этләргә бирмәгез, энҗеләрегезне дуңгызлар алдына сипмәгез.г Югыйсә алар аны таптар һәм, борылып, үзегезне ботарлап ташлар.д⁷  Бертуктаусыз сорагыз — сезгә бирелер,е бертуктаусыз эзләгез — табарсыз, бертуктаусыз шакыгыз — сезгә ачарлар,ж ⁸  чөнки һәр сораучы ала,з һәр эзләүче таба, һәм һәр шакучыга ачарлар. ⁹  Кайсыгыз икмәк сораучы улына таш бирер? ¹⁰  Яки балык сораса, елан бирер? ¹¹  Шуңа күрә сез, явыз кешеләр булып та, балаларыгызга яхшы бүләкләр бирә беләсез икән, күкләрдәге Атагыз үзеннән сораучыларга яхшы нәрсәләрнеи бигрәк тә бирәчәк!к¹²  Шуңа күрә кешеләрнең үзегезгә нәрсә эшләүләрен теләсәгез, үзегез дә аларга шуны эшләгез,л чөнки Канунда һәм пәйгамбәрләр язмаларында язылганның асылы шул.м¹³  Тар капкадан керегез,н чөнки һәлакәткә илтүче юл иркен, капкасы да киң, һәм шул капкадан күпләр керә. ¹⁴  Ә тормышка алып баручы юл тар, капкасы да кысан, һәм шул юлны азлар гына таба.о¹⁵  Ялган пәйгамбәрләрдән сакланыгыз.ө Алар яныгызга сарык тиресе ябынып килә,п ә үзләре ерткыч бүреләр.р ¹⁶  Аларны җимешләренә карап танырсыз. Әллә чәнечкеле үсемлектән — йөзем, ә шайтан таягыннан инҗир җыялармы?с ¹⁷  Һәр яхшы агач яхшы җимеш бирә, ә һәр начар агач начар җимеш бирә.т ¹⁸  Яхшы агач начар җимеш бирә алмый, начар агач та яхшы җимеш бирә алмый.у ¹⁹  Яхшы җимеш бирми торган һәр агачны чабып, утка ташлыйлар.ү ²⁰  Шулай итеп, ул кешеләрне җимешләренә карап танырсыз.ф²¹  Күкләр Патшалыгына миңа: „Хуҗам, Хуҗам“,— дип әйтүче һәркем түгел, ә күктәге Атамның ихтыярын үтәүче генә керәчәк.х ²²  Ул көнне күпләр миңа болай дияр: „Хуҗам, Хуҗам,һ әллә без синең исемеңнән пәйгамбәрлек итмәдекме? Әллә синең исемең белән җеннәрне куып чыгармадыкмы? Әллә синең исемең белән башка күп кодрәтле эшләр* башкармадыкмы?“ч ²³  Шунда мин аларга: „Мин сезне һич тә белмим!* Китегез янымнан, явызлык кылучылар!“ — дип әйтермен.ш²⁴  Шуңа күрә бу сүзләремне ишетеп, аларны үтәүче һәркем үз йортын кыя өстенә салган акыллы кешегә тиң булачак.ы ²⁵  Яңгыр явып су баскач һәм көчле җилләр исеп шул йортка ябырылгач, ул аумаган, чөнки нигезе кыя өстенә салынган булган. ²⁶  Ә инде бу сүзләремне ишетеп тә, аларны үтәмәүче һәркем үзенең йортын ком өстенә салган акылсыз кешегә тиң булачак.э ²⁷  Яңгыр явып су баскач һәм көчле җилләр исеп шул йортка ябырылгач,ю ул ауган һәм тулысынча җимерелгән».²⁸  Гайсә бу сүзләрне тәмамлагач, халык аның өйрәтүенә хәйран калды,я ²⁹  чөнки ул канунчылар кебек түгел, ә хакимлеккә ия кеше кебек өйрәтте.а